Rối loạn Tăng động/Giảm Chú ý, ADHD, ở Người lớn

________________________________________________________________________

CÁC ĐIỂM QUAN TRỌNG

• Rối loạn tăng động/giảm chú ý là tình trạng gây ra các vấn đề trong việc chú ý, không thể ngồi yên và làm những việc mà không suy nghĩ trước.
• Việc điều trị có thể bao gồm học các kỹ năng đối phó, huấn luyện hành vi và sử dụng thuốc.
• Thực hành, học cách thư giãn, yoga và thiền cũng hữu ích khi sử dụng song song với điều trị bằng thuốc và phương pháp trị liệu.

________________________________________________________________________

ADHD là gì?

Rối loạn tăng động/giảm chú ý (ADHD) là tình trạng gây ra các vấn đề trong việc chú ý (không chú ý), khó ngồi yên (tăng động), và làm những việc mà không suy nghĩ trước (bốc đồng). ADHD thường được chẩn đoán khi còn nhỏ, nhưng nó có thể tiếp tục tới khi trưởng thành.

ADHD từng được gọi là rối loạn giảm chú ý (ADD).

Nguyên nhân là gì?

Nguyên nhân chính xác của chứng rối loạn này vẫn chưa được xác định. ADHD có tính di truyền. Những người mắc chứng rối loạn này có thể có những thay đổi thể chất trong não của họ. Các thay đổi này có thể có nghĩa là một số phần của bộ não của họ hoạt động tích cực hơn hoặc ít tích cực hơn so với ở những người khác.

Có nhiều yếu tố liên quan khác như hút thuốc trong thời gian mang thai và nhẹ cân lúc sinh. Không có bằng chứng cho thấy ADHD là do đường hoặc những thứ được thêm vào các loại thực phẩm như chất bảo quản và phẩm màu. Dị ứng cũng không phải là một yếu tố phổ biến gây ra ADHD.

Những triệu chứng là gì?

Có 3 loại ADHD chính:

• Vấn đề trong tập trung chú ý (không chú ý). Các triệu chứng có thể bao gồm:
  • Bị phân tâm bởi những thứ đang xảy ra xung quanh bạn
  • Bắt đầu nhiều dự án nhưng không hoàn thành chúng
  • Khó học những công việc mới hoặc tuân theo các hướng dẫn
  • Quên hoặc bỏ sót nhiều thứ
  • Mơ mộng hão huyền hoặc dễ bị bối rối
• Các vấn đề khó ngồi yên và hành động mà không suy nghĩ trước. (tăng động và bốc đồng). Các triệu chứng có thể bao gồm:
  • Bồn chồn và thấy chán nản rất nhanh
  • Hành động hoặc phản ứng với mọi thứ một cách nhanh chóng và không suy nghĩ về hậu quả
  • Nói chuyện không ngừng, ngắt lời người khác đang nói, hoặc nói mà không suy nghĩ
  • Mất bình tĩnh hoặc không thể đợi đến lượt bạn
  • Rất bồn chồn hoặc không thể ngồi yên
• Loại hỗn hợp các triệu chứng có thể bao gồm sự kết hợp của việc không chú ý, bốc đồng và tăng động.

Các triệu chứng có thể thay đổi từ lúc thơ ấu tới khi trưởng thành Sự thay đổi phổ biến nhất trong những năm thanh thiếu niên là ít tăng động và tự kiểm soát tốt hơn. Bồn chồn và rất dễ bị phân tâm là những đặc điểm phổ biến nhất của rối loạn ở người lớn. Những người lớn có vấn đề về hành vi khi còn nhỏ có thể tiếp tục có vấn đề về bạo lực. Một số người lớn bị ADHD đã có những vấn đề trong học tập khi còn nhỏ tiếp tục có vấn đề về việc đọc, viết hoặc làm toán.

Những người bị ADHD cũng có thể có vấn đề với:

• Trầm cảm hoặc nghĩ đến việc tự vẫn
• Lo âu
• Lạm dụng thuốc
• Rối loạn kiểm soát xung động như nghiện cờ bạc hay ăn uống cưỡng chế

Bệnh được chẩn đoán như thế nào?

ADHD thường, nhưng không phải luôn luôn, được chẩn đoán khi còn nhỏ.

Nhà cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe của bạn hoặc chuyên gia trị liệu sẽ hỏi về các triệu chứng của bạn, tiền sử gia đình và sức khỏe, và bất kì loại thuốc nào mà bạn đang dùng. Họ sẽ đảm bảo rằng bạn không có bệnh lý y tế hoặc vấn đề với rượu hoặc ma túy mà có thể gây ra các triệu chứng. Bạn có thể phải thực hiện các xét nghiệm hoặc chụp để giúp họ chẩn đoán.

Bạn và những người thân khác có thể được yêu cầu trả lời các câu hỏi về các triệu chứng ADHD. Bạn có thể gặp một chuyên gia sức khỏe tâm thần để thực hiện các xét nghiệm nhằm kiểm tra những vấn đề ngoài ADHD.

Bệnh được điều trị như thế nào?

Điều trị ADHD có thể bao gồm:

• Học các kỹ năng đối phó: Bạn sẽ học cách quản lý các tình huống làm phân tâm và kích thích bạn quá mức. Bạn có thể cần thực hiện nhiều kế hoạch và thói quen hàng ngày hơn những người khác. Bạn có thể muốn sử dụng một bản kế hoạch ngày hoặc một máy tính bảng để tổ chức cuộc sống của bạn.
• Huấn luyện hành vi: Liệu pháp hành vi có thể giúp bạn học được cách tập trung trong thời gian dài hơn và thiết lập thói quen sinh hoạt để hỗ trợ bạn.
• Sử dụng thuốc: Các loại thuốc giống nhau được sử dụng cho trẻ em thì cũng hiệu quả với người lớn. Các thuốc kích thích có vẻ làm tăng hoạt động ở những khu vực của não để bạn có thể chú ý hơn và tập trung vào các hoạt động. Nếu các loại thuốc này không có hiệu quả hoặc gây tác dụng phụ không mong muốn, có những loại thuốc khác có thể hữu ích với ADHD.

Nhiều người đã khẳng định rằng một số sản phẩm thảo dược và sản phẩm ăn kiêng nhất định giúp kiểm soát các triệu chứng ADHD. Không có thảo dược hay thực phẩm bổ sung nào được chứng minh là có thể giảm chắc chắn hoặc hoàn toàn các triệu chứng ADHD. Tuy nhiên, các axit béo omega-3 cùng các vitamin và khoáng chất nào đó có thể giúp giảm một số triệu chứng của ADHD. Các thuốc bổ sung chưa được kiểm tra hoặc chuẩn hóa và có thể khác nhau về cường độ và hiệu quả. Chúng có thể có tác dụng phụ và không phải lúc nào cũng an toàn. Trước khi bạn dùng bất kì thực phẩm bổ sung nào, nói chuyện với nhà cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe của bạn.

Tập thể dục và học cách thư giãn có thể giúp ích cho bạn. Yoga và thiền cũng có thể hữu ích. Bạn có thể muốn trao đổi với nhà cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe của mình về việc sử dụng các phương pháp này cùng với thuốc và liệu pháp.

Một vài người bị ADHD có vẻ "không còn mắc bệnh này" khi đến tầm tuổi hai mươi. Tuy nhiên, bạn có thể tiếp tục gặp vấn đề với các mối quan hệ hoặc khó theo kịp những việc bạn cần phải làm tại nhà và nơi làm việc. Tuy nhiên, những người mắc ADHD có thể làm tốt những công việc cần nhiều năng lượng và đa nhiệm.

Tôi có thể tự chăm sóc bản thân như thế nào?

Có nhiều cách để giúp quản lý ADHD:

• Khi bạn cần phải đọc hoặc tập trung, cố gắng tránh xa những âm thanh của ti-vi, rađiô, hoặc những người khác đang nói chuyện. Bạn có thể thử chơi âm thanh nền mức độ thấp như tiếng ồn trắng hoặc nhạc không lời.
• Thực hiện những công việc trong các quãng thời gian ngắn xen kẽ các giờ nghỉ giải lao Sử dụng đồng hồ bấm giờ hoặc đồng hồ báo thức để giúp bạn tiếp tục công việc.
• Tuân theo một thói quen hàng ngày có cấu trúc tại nhà và nơi làm việc. Được giúp đỡ tổ chức công việc của bạn, những việc vặt, và các hoạt động khác.
• Nếu bạn thấy khó khăn để bình tâm trở lại vào giờ đi ngủ, lên kế hoạch một thời gian yên tĩnh trước khi đi ngủ và nghe nhạc nền khi ngủ thiếp đi thường có thể giúp bạn.
• Mang theo quả bóng căng thẳng, chuỗi hạt lo lắng, những viên đá lo lắng, hoặc tờ giấy vẽ mà bạn có thể "nghịch" để giúp bạn giữ tập trung.
• Yêu cầu hỗ trợ. Nói chuyện với gia đình và bạn bè. Xem xét việc tham gia nhóm hỗ trợ tại khu vực của bạn.
• Học cách chế ngự căng thẳng. Yêu cầu trợ giúp tại nhà và nơi làm việc khi lượng công việc quá lớn để xử lý. Tìm ra các cách thư giãn, ví dụ, theo đuổi một sở thích, nghe nhạc, xem phim, hoặc đi dạo. Thực hiện các bài tập thở sâu khi bạn cảm thấy căng thẳng.
• Chăm sóc sức khỏe thể chất của bạn. Cố gắng ngủ ít nhất 7 đến 9 tiếng mỗi đêm. Thực hiện chế độ ăn uống điều độ. Hạn chế dùng caffein. Nếu bạn hút thuốc lá, hãy cai thuốc. Tránh rượu và các chất gây nghiện, vì chúng có thể khiến các triệu chứng của bạn xấu đi. Tập thể dục theo các hướng dẫn của nhà cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe của bạn.
• Kiểm tra thuốc của bạn. Để giúp ngăn chặn vấn đề, cho nhà cung cấp dịch vụ y tế và dược sĩ của bạn biết tất cả các loại thuốc, phương pháp điều trị tự nhiên, vitamin và các chất bổ sung khác mà bạn đang dùng. Uống tất cả các thuốc theo chỉ dẫn của nhà cung cấp dịch vụ hoặc chuyên gia trị liệu. Uống thuốc của bạn ngay cả khi bạn cảm thấy hoặc cho rằng mình đã khỏe rất là quan trọng. Nếu không có thuốc, các triệu chứng của bạn có thể không cải thiện hoặc có thể xấu đi. Nói chuyện với nhà cung cấp của bạn nếu bạn gặp vấn đề với việc dùng thuốc của mình hoặc nếu các loại thuốc này dường như không có tác dụng.
• Liên lạc với nhà cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe hoặc nhà trị liệu của bạn nếu bạn có bất kỳ câu hỏi nào hoặc những triệu chứng của bạn có vẻ đang xấu đi.

Để biết thông tin chi tiết, liên hệ:

• Trẻ em và Người lớn bị Rối loạn tăng động giảm chú ý (Children and Adults with Attention-Deficit/Hyperactivity Disorder, CHADD)
  800-233-4050
  http://www.chadd.org