Impeksyon ng HIV at AIDS

Ano ang HIV at AIDS?

Ang HIV (human immunodeficiency virus) ay ang virus na nagsasanhi ng AIDS (acquired immunodeficiency syndrome). Inaatake ng HIV ang immune system ng katawan. Ang immune system ay ang depensa ng katawan laban sa mga impeksyon. Sa katagalan, pinapahina ng HIV ang kakayanan ng iyong katawan na labanan ang malalalang impeksyon at ilang kanser. Kapag nangyayari ito, ang impeksyon ng HIV ay nagiging AIDS. Ang AIDS ay maaaring maging banta sa buhay, ngunit ito rin ay isang naiiwasang sakit.

Ang ganap na mga epekto ng impeksyon ay maaaring hindi lumabas hanggang 5 sa 10 taon pagkatapos na mahawahan ka ng virus. Binibigyan ng mga bagong paggagamot ang mga tao na mabuhay nang mas mahaba taglay ang sakit.

Ano ang sanhi?

Ang mga cell na lumalaban-sa-impeksyon ng immune system ay isang uri ng white blood cell na tinatawag na CD4 cells o T-helper cells. Ilang mga buwan hanggang ilang taon pagkatapos mahawa sa HIV, inuumpisahang sirain ng virus ang mga cell na ito. Nagiging AIDS ang impeksyon sa HIV kapag napakaraming CD4 cells ang nasisira na nawawala ang iyong kakayahan na labanan ang malalalang impeksyon o mga tumor. Nabubuo ang sari-saring impeksyon na tinatawag na mga oportunistang impeksyon. Tinatawag ang mga iyon na oportunista dahil sinasamantala ng mga iyon ang iyong huminang immune system. Ang mga impeksyon na ito ay karaniwang hindi nagsasanhi ng malulubha o nakamamatay na problema sa kalusugan. Gayunman, kapag mayroon kang AIDS, mas malala ang mga impeksyon at tumor at mas mahirap gamutin nang matagumpay.

Ang HIV ay kumakalat sa bawat tao kapag pumasok sa katawan ang nahawahang dugo o mga seksuwal na pag-agas, tulad ng isperma. Ang kalalakihan, kababaihan, at mga bata ng lahat ng edad ay maaaring makakuha ng HIV. Maaari kang mahawahan ng HIV sa pamamagitan ng:

• Hindi ligtas na sex
• Maruruming karayom
• Pagsasalin ng dugo o mga produkto ng dugo sa mga bansa kung saan ang mga ipinagkaloob na dugo ay hindi maingat na nasuri

Ang mga sanggol ay maaaring mahawahan bago sila ipanganak o mula sa gatas ng isang nahawahang ina.

Ang HIV ay hindi kumakalat sa hangin, sa pagkain, o sa pamamagitan ng kaswal na pagkakadikit sa pakikisalamuha tulad ng pakikipagkamay o pagyakap.

Ano ang mga sintomas?

Mahalaga na tandaan na ang HIV ay kadalasang hindi nagsasanhi ng anumang sintomas sa maraming buwan o kahit na sa ilang taon. Kapag nagsisimula kang magkaroon ng mga sintomas, kadalasan ang mga iyon ay mga sintomas ng iba pang sakit na nagawang atakihin ang katawan dahil sa impeksyon ng HIV.

• Lagnat
• Kawalang ganang kumain o pagbaba ng timbang
• Pagduduwal at pagsusuka
• Kapaguran
• Mga namamagang gland
• Sore throat
• Mga paghapdi sa balat o bibig
• Umuulit, malalalang impeksyon sa bibig o ari ng babae sa kabila ng paggagamot para sa mga impeksyon
• Pananakit ng kalamnan at kasu-kasuan
• Pagtatae
• Pananakit ng ulo
• Lumalabong paningin o iba pang problema sa paningin

Papaano itong sinusuri?

Isinasagawa ang mga pagsusuri sa HIV sa 2 hakbang.

1. Ang unang hakbang ay isang eksaminasyon ng pagsusuri ng iyong dugo o laway. Kung negatibo ang eksaminasyong ito, kadalasan ang ibig sabihin nito ay wala kang HIV. Gayunman, posibleng magkaroon ng negatibong eksaminasyon kung kamakailan ka lang nahawahan ng virus. Kung magkaroon ka ng negatibong resulta ng eksaminasyon ngunit ikaw ay nasa mataas na peligro ng impeksyon, maaaring kailanganin mong kunin muli ang eksaminasyon na ito sa 3 hanggang 6 na buwan.
2. Kung positibo ang eksaminasyon ng pagsusuri, ang ibig sabihin nito ay malamang na nahawahan ka ng HIV. Pagkatapos ay isinasagawa ang pangalawa, mas partikular na eksaminasyon ng pagsusuri para kumpirmahin ang mga resulta.

Ang pagkuha ng eksaminasyon ng HIV sa opisina o isang klinika ng iyong healthcare provider ay tumatagal lang nang ilang minuto.

Makakakuha ka ng kit na hahayaan kang eksaminin ang iyong dura para sa HIV sa bahay. Gagamit ka ng pamahid para kumuha ng sampol ng dura mula sa iyong bibig at pagkatapos ay gagamitin mo ang kit para eksaminin ang pamahid. Makukuha mo ang resulta sa ilang minuto lamang at ito ay 92% maaasahan sa pagtuklas sa impeksyon ng HIV. Posibleng makakuha ng hindi tamang resulta. Dapat mong kumpirmahin ang resulta ng eksaminasyon sa pamamagitan ng pagkuha ng pangalawang eksaminasyon sa opisina o isang klinika ng iyong healthcare provider.

Sa sandaling makumpirma mong positibo ang mga resulta ng eksaminasyon ng HIV, magkakaroon ka ng masusing medikal na eksaminasyon. Ibinibilang sa eksaminasyon ang pagtalakay sa history ng iyong seksuwal na mga karanasan at impeksyon. Tatanungin din ng healthcare provider ang tungkol sa anumang history ng pag-abuso sa droga.

E-eksaminin ka rin sa iba pang impeksyon na maaaring lumala kapag mayroon kang HIV o AIDS.

Papaano itong ginagamot?

Mapapabagal ng mga gamot ang sakit, ngunit ang mga ito ay hindi lunas. Maraming bagong gamot sa paggagamot at mga kumbinasyon ang kasalukuyang inirereseta. Maaaring kabilang sa iyong paggagamot ang mga gamot na nagpapabagal sa pagdami ng mga virus. Ang paggagamot sa mga gamot na ito ay dedepende sa kung gaanong kababa ang bilang ng iyong CD4 cell at gaanong karaming virus ang nasa iyong katawan. Maaaring kailanganin mong magpa-eksamin sa laboratoryo sa tuwing ilang linggo o mga buwan para malaman kung papaanong nakakaapekto sa iyong katawan ang virus at kung gaanong kainam gumagana ang iyong paggagamot. Ang iyong paggagamot para sa HIV/AIDS ay maaaring kabilang ang paggagamot o pang-iwas sa iba pang klase ng mga impeksyon at tumor.

Ang pagpapaalaga sa isang opisina o klinika na naghahandog ng pangangasiwa ng kaso ay maaaring isang mahalagang bahagi ng iyong paggagamot. Ang ibig sabihin nito ay aalagaan ka ng isang koponan ng mga provider at iko-coordinate ng isang tagapangasiwa ng kaso. Tutulungan ka ng tagapangasiwa ng kaso na makipag-usap sa lahat na nag-aalaga sa iyo. Kabilang sa iba pang bentahe:

• Up-to-date na pangangalagang medikal
• Paggagamot sa parehong aspeto ng medikal at panlipunan ng iyong karamdaman
• Tulong sa paghahanap ng mga pagkukunang medikal, panlipunan at pinansyal

Papaano kong pangangalagaan ang sarili ko?

Kung mayroon kang HIV o AIDS, may mga bagay na maaari mong gawin para pangalagaan ang iyong sarili at tulungang maiwasan ang mga problema.

• Talakayin ang iyong paggagamot sa iyong healthcare provider.
• Inumin ang iyong mga gamot nang eksakto tulad ng inireseta. Alamin kung ano ang gagawin kung magligtaan mo ang isang dosis.
• Makipagkita sa iyong provider nang regular para panatilihing up to date sa mga bagong paggagamot.
• Kontakin ang isang lokal na network ng suporta sa AIDS Dapat na matulungan ka ng iyong provider na makahanap ng isa.
• Tanungin ang iyong healthcare provider:
  • Papaano at kailan mo malalaman ang mga resulta ng iyong pagsusuri
  • Anong mga aktibidad ang dapat mong iwasan at kung kailan ka makakabalik sa mga normal na aktibidad
  • Papaanong pangangalagaan ang iyong sarili sa bahay
  • Anong mga sintomas o problema ang dapat mong subaybayan at ano ang gagawin kung magkakaroon ka ng mga ito
• Siguruhin na alam mo kung kailan ka dapat bumalik para sa isang checkup.

Papaano akong makakatulong na maiwasan ang impeksyon ng HIV?

Kung wala kang HIV o AIDS, ang pinakamagandang paraan para maiwasan ang impeksyon sa HIV ay ugaliin ang ligtas na sex at huwag gagamit ng mga ilegal na droga.

• Iwasan ang pagkakalantad sa mga nakakahawang likido ng katawan sa pamamagitan ng paggamit ng latex o mga polyurethane na condom sa tuwing makikipag-oral, vaginal, o anal na sex.
• Makipag-sex lamang sa 1 taon na hindi nakikipag-sex sa sinuman.
• Huwag gumamit ng spermicide na naglalaman ng nonoxynol 9 at huwag gagamit ng mga condom na binalutan ng ganitong spermicide. Maaaring mairita ng kemikal na ito ang lining ng ari ng babae at puwit at gawing mas madali para sa virus na pumasok sa katawan.
• Kung gagamit ka ng pampadulas, gumamit ng isa na water based. Huwag gagamit ng mga oil-based na pampadulas na gawa sa petroleum jelly, mineral oil, vegetable oi, o cold cream. Maaaring masira ng mga ito ang mga condom.
• Huwag magse-share ng mga karayom para sa paggamit ng droga, pagta-tattoo, o body piercing.

Bilang karagdagan:

• Tanungin ang sinumang seksuwal na kapareha tungkol sa kanyang kasaysayang seksuwal, paggamit ng droga, at mga tattoo o body piercing.
• Kung hindi ka pa naiksamen para sa HIV, magpaeksamen at hilingan ang mga seksuwal na kapareha na maiksamen para sa HIV.

Kung ikaw nalantad na sa HIV, may mga gamot na maaaring gamitin para maiwasan ang impeksyon. Ang paggagamot ay dapat na maumpisahan sa lalong madaling panahon at hindi lalampas sa 72 oras pagkatapos na malantad. Ang pangontrang paggagamot na ito ay hindi inirerekumenda sa mga tao na madalas na nasa peligro ng pagkakalantad sa HIV, tulad ng mga taong nakikipag-sex sa mga kaparehang positibo-sa-HIV. Mayroong pang-araw-araw na gamot na makatutulong maiwasan ang impeksyon ng HIV kung mayroon kang napakataas na peligro na mahawahan—bilang halimbawa, ikaw ay negatibo sa HIV ngunit may kapareha kang positibo sa HIV. Gayunman, ang gamot ay maaaring magsanhi ng malalalang side effect at maaaring mahal. Dapat gamitin ito sa mga karaniwang inirerekumendang ligtas na sex.

Kung mayroon kang HIV o AIDS, mapipigilan mo ang pagkalat ng HIV sa iba kung ikaw ay:

• Magsasanay ng ligtas na sex.
• Hindi magkakaloob ng dugo, plasma, o isperma.
• Hindi magkakaloob ng mga bahagi ng katawan mula sa iyong katawan.
• Magsasabi sa lahat ng iyong healthcare provider na ikaw ay positibo sa HIV. Magtatalakay ng anumang alalahanin na maaaring mayroon ka tungkol sa pagkakumpidensyal sa iyong healthcare provider.

Ang mga kababaihan na positibo sa HIV ay dapat makipag-usap sa kani-kanilang healthcare provider bago magbuntis.

Makakakuha ka ng mas maraming impormasyon sa:

• AIDSinfo
  https://aidsinfo.nih.gov
  1-800-HIV-0440 (1-800-448-0440)
• CDC-INFO
  1-800-232-4636
• Network ng Impormasyon ng Pambansang Pagpigil ng CDC (CDC National Prevention Information Network)
  https://npin.cdc.gov/
  1-800-458-5231