Bệnh Alzheimer

________________________________________________________________________

CÁC ĐIỂM QUAN TRỌNG

• Bệnh Alzheimer gây ra sự mất dần khả năng suy nghĩ, ghi nhớ, suy luận và lập kế hoạch.
• Không có cách chữa bệnh Alzheimer. Mục tiêu điều trị là kiểm soát các triệu chứng và nâng cao chất lượng cuộc sống càng nhiều càng tốt.
• Điều trị có thể bao gồm điều trị các bệnh khác, có chế độ ăn uống lành mạnh, tập thể dục thường xuyên và dùng thuốc.

________________________________________________________________________

Bệnh Alzheimer là gì?

Bệnh Alzheimer (AD) là một dạng mất trí trầm trọng hơn theo thời gian. AD gây mất khả năng suy nghĩ, ghi nhớ, suy luận và lập kế hoạch, các triệu chứng này thường diễn ra từ từ. Bệnh ảnh hưởng đến các tế bào não và dần dần dẫn tới mất trí nhớ và kỹ năng tư duy. Theo thời gian, khả năng nói, đi lại, ghi nhớ, kiểm soát cảm xúc và đưa ra quyết định có thể mất đi.

Không thể chữa được AD. Chức năng của não ngày càng kém đi đến lúc chết. Từ lúc bắt đầu có các vấn đề về trí nhớ, AD có thể dẫn tới tử vong từ 5 đến 15 năm.

Nguyên nhân là gì?

Nguyên nhân chính xác gây ra AD chưa được hiểu rõ. Nó có thể gồm rất nhiều thứ, như gen, môi trường hoặc lối sống. Khi bạn bị AD, có những thay đổi trong não của bạn. Các phần và cụm protein bất thường bắt đầu hình thành trong não. Một số tế bào thần kinh trong não ngừng hoạt động và không hoạt động. Điều này khiến các phần của não bắt đầu co lại. Người ta không biết rõ những thay đổi này gây ra AD hay những thay đổi đó là kết quả của AD.

Tuổi tác là yếu tố nguy cơ được coi là quan trọng nhất đối với AD. Những thay đổi sớm nhất trong não do AD có thể bắt đầu ở độ tuổi 30 đến 65. Tuy nhiên, hầu hết mọi người không có dấu hiệu bệnh tật cho đến sau 65 tuổi.

Các nhà khoa học đã tìm ra gen làm tăng nguy cơ mắc AD khi còn nhỏ tuổi trong một số gia đình. Những thành viên của các gia đình này có thể bắt đầu có các dấu hiệu của bệnh sớm ngay từ độ tuổi 30. Đây là một dạng hiếm của AD. Những gen khác có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh ở độ tuổi lớn hơn.

Những triệu chứng là gì?

Các triệu chứng AD có thể khác nhau giữa những người khác nhau. Chúng cũng thay đổi khi bệnh trở nên trầm trọng hơn.

Thông thường, triệu chứng đầu tiên là hay quên. Hầu hết mọi người đều bắt đầu có một số vấn đề về trí nhớ khi họ già đi, tuy nhiên những vấn đề này không thường xuyên ảnh hưởng đến cuộc sống hàng ngày. Hay đãng trí không phải lúc nào cũng có nghĩa là bạn mắc AD nếu năng lực hoạt động của bạn không bị ảnh hưởng. Tuy nhiên, nếu bạn đang trong giai đoạn đầu của AD, những vấn đề về trí nhớ này rõ ràng và quan trọng hơn trong những giai đoạn khác ở cùng độ tuổi. Chúng bắt đầu ảnh hưởng đến cuộc sống hàng ngày. Bạn thấy khó nhớ những sự kiện, hoạt động gần đây hoặc tên của những người hoặc những thứ quen thuộc. Khoảng thời gian chú ý của bạn trở nên ngắn hơn. Bạn khó tập trung hơn. Nhưng thông thường trong những giai đoạn đầu của bệnh, những vấn đề về trí nhớ có thể không có tác động lớn đến lối sống hoặc công việc của bạn.

Theo thời gian, mất trí nhớ trở nên trầm trọng hơn. Có vấn đề về đọc, viết và hiểu. Bạn có thể gặp khó khăn khi nhận biết cách trả tiền cho đồ vật. Bạn có thể để nhầm chỗ hoặc làm rơi đồ vật. Bạn có thể bị lạc khi lái xe hoặc ngay cả khi đang ở nhà.

Khi bệnh trở nên trầm trọng hơn, bạn có thể quên nhiều chi tiết về quá khứ của mình cũng như về các sự kiện gần đây. Tuy nhiên, nhìn chung, trí nhớ gần đây bị ảnh hưởng nhiều hơn trí nhớ dài hạn.

Trong các giai đoạn sau của AD, bạn sẽ thường xuyên bị lú lẫn. Bạn sẽ khó nhớ lại những sự kiện lớn về bản thân hoặc người khác. Những đồ vật và người đã từng quen thuộc trở nên xa lạ. Có thể có những thay đổi về cảm xúc và tính cách. Một số người có thể có những quan điểm sai lầm (ảo tưởng). Những người khác có thể nhìn thấy hoặc nghe thấy những thứ không có ở đó (ảo giác). Bạn có thể thấy lo lắng. Bạn có thể không ngồi yên được và có xu hướng đi lang thang.

Bệnh được chẩn đoán như thế nào?

Không có xét nghiệm cụ thể nào xác nhận việc mắc AD khi người đó còn sống. Xét nghiệm mô não sau khi tử vong là cách duy nhất để biết là bạn có mắc AD.

• Nhà cung cấp của bạn sẽ hỏi về các triệu chứng cũng như tiền sử bệnh lý của bạn và khám cho bạn.
• Nhà cung cấp sẽ kiểm tra trí nhớ, kỹ năng giải quyết vấn đề, tính toán và ngôn ngữ.

Nhiều xét nghiệm có thể được thực hiện để xem liệu có các bệnh khác đang gây ra các triệu chứng hay không. Ví dụ: xét nghiệm máu và nước tiểu có thể kiểm tra các vấn đề như bệnh về tuyến giáp, tiểu đường hoặc bệnh thận. Chụp CT hoặc MRI có thể được tiến hành để xem liệu có các vấn đề khác trong não đang gây ra các triệu chứng không. Nhà cung cấp của bạn cũng sẽ hỏi về trầm cảm.

Bệnh được điều trị như thế nào?

Không có cách nào điều trị AD. Mục tiêu điều trị là kiểm soát các triệu chứng và nâng cao chất lượng cuộc sống càng nhiều càng tốt. Việc này bao gồm điều trị các bệnh khác, có chế độ ăn uống lành mạnh và tập thể dục thường xuyên. Giữ an toàn cho ngôi nhà của bạn cũng rất quan trọng.

Một số loại thuốc có thể giúp làm chậm quá trình mất trí nhớ và giảm chức năng, nhưng chúng không chữa được bệnh AD. Các thuốc này có thể giúp trí nhớ của bạn để bạn có thể hoạt động tích cực trong một khoảng thời gian dài hơn. Nếu bạn mắc AD nặng thì những thuốc này có thể không giúp ích được. Trao đổi với nhà cung cấp dịch vụ y tế của bạn về nguy cơ và lợi ích của những thuốc này.

Các loại thuốc khác đang được nghiên cứu để xem chúng có hữu ích hay không. Hiệp hội Alzheimer điều hành một dịch vụ nhằm giúp những người tham gia các nghiên cứu liên tục.

Nhiều người mắc bệnh AD bị trầm cảm, đặc biệt là trong các giai đoạn đầu. Thay vì buồn bã, bạn có thể mất khả năng cảm nhận sự thư thái và niềm vui. Trong các giai đoạn cuối của AD, trầm cảm có thể khiến bạn cảm thấy giận dữ và bồn chồn. Bạn có thể mất hứng thú với ăn uống. Trầm cảm có thể làm chức năng của não xấu đi. Thuốc chữa trầm cảm hoặc lo âu có thể giúp ích.

Tôi có thể giúp chăm sóc người bị bệnh này như thế nào?

Nếu có thể, những người bị AD nên tham gia vào những quyết định về việc chăm sóc họ cần hoặc muốn có trong tương lai. Một ủy nhiệm y tế lâu dài về các vấn đề y tế và tài chính nên được ký trước khi một người trở nên không thể đưa ra các quyết định pháp lý hoặc quyết định về chăm sóc sức khỏe. Ủy nhiệm viên nên là người có thể tin cậy được để đưa ra các quyết định mà người mắc AD sẽ làm nếu họ có thể. Nếu muốn, cũng nên lập di chúc.

Một di chúc sống là một tài liệu hợp pháp về những mong muốn của bạn cho chăm sóc y tế nếu bạn có bệnh nặng hoặc bệnh ở giai đoạn cuối. Bạn có thể hoàn tất tài liệu này bất kỳ lúc nào và tốt nhất là làm việc này khi bạn đang khỏe mạnh, có thể đặt câu hỏi và đưa ra những quyết định quan trọng cho việc chăm sóc bạn. Một di chúc sống không được sử dụng để nói về việc bạn muốn được quyết định như thế nào khi bạn không thể tự đưa ra các quyết định đó.

Mẫu đơn mà các bang sử dụng và công nhận khác nhau. Bạn cần phải biết các luật ở bang của bạn và điền vào các mẫu đơn mà bang yêu cầu. Hỏi nhà cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe của bạn hoặc luật sư để biết thêm thông tin về những tài liệu này.

Viễn cảnh sống một thời gian dài cần nhiều chăm sóc và theo dõi có thể khiến người mắc AD cũng như người thân của họ thấy khó khăn. Việc chăm sóc có thể cần 24/7. Là một nhân viên chăm sóc y tế, bạn có thể bị kiệt sức về tinh thần và thể chất nếu không có sự trợ giúp hay không có thời gian cho bản thân. Các nhóm hỗ trợ cho nhân viên chăm sóc y tế, gia đình, bạn bè và người mắc AD có thể giúp hỗ trợ về tình cảm và giúp bạn tìm hiểu về bệnh.

Các nguồn lực cộng đồng rất quan trọng. Để tìm những dịch vụ này, trao đổi với nhà cung cấp dịch vụ y tế của bạn, phòng y tế của hạt hoặc ghé thăm hiệp hội điều dưỡng. Một số dịch vụ có thể được chi trả bởi bảo hiểm y tế, bảo hiểm chăm sóc lâu dài hoặc từ các cơ quan của bang và địa phương. Bạn có thể phải tự trả các dịch vụ khác. Các nguồn trợ giúp khác bao gồm:

• Các nhân viên xã hội tìm và sắp xếp trợ giúp, bao gồm hỗ trợ tài chính có thể.
• Các cơ quan cung cấp dịch vụ y tế tại nhà cung cấp các dịch vụ điều dưỡng, nhân viên xã hội y tế và chuyên gia trị liệu. Họ cũng cung cấp hỗ trợ y tế tại nhà về chăm sóc cá nhân ví dụ như tắm.
• Các chương trình đào tạo để giúp người nhà và bạn bè học cách chăm sóc một người mắc bệnh AD.
• Các dịch vụ công cộng như trung tâm chăm sóc sức khỏe ban ngày cho người lớn, dịch vụ sức khỏe tâm thần, vận chuyển và các cơ sở điều dưỡng.

Để biết thêm thông tin về việc đương đầu với bệnh này, trao đổi với nhà cung cấp dịch vụ y tế của bạn. Một nguồn thông tin tốt khác là:

• Hiệp Hội Bệnh Alzheimer (Alzheimer's Association)
  http://www.alz.org
  800-272-3900 (TDD: 1-866-403-3073)

Nhiều trang web cung cấp thông tin và sản phẩm cho AD. Trao đổi với mọi người trong các nhóm hỗ trợ và với nhân viên chăm sóc y tế và nhà cung cấp dịch vụ y tế đáng tin cậy có thể giúp bạn phân loại tất cả thông tin.

Tôi có thể làm gì để ngăn ngừa bệnh Alzheimer?

Không thể ngăn ngừa bệnh AD khi nguyên nhân của bệnh còn chưa được hiểu rõ hơn. Tuy nhiên, nếu bạn có tiền sử gia đình mắc bệnh AD, hãy cho nhà cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe của bạn biết. Chẩn đoán sớm có thể cho phép bạn tận dụng lợi thế của các phương pháp điều trị mới khi chúng trở nên có sẵn.

Nhiều nhà nghiên cứu cho rằng bạn có thể làm giảm nguy cơ mắc bệnh AD bằng cách thực hiện một lối sống lành mạnh. Các bước bạn có thể thực hiện bao gồm:

• Duy trì cân nặng hợp lý.
• Thực hiện chế độ ăn uống điều độ ít natri và chất béo bão hòa và chất béo chuyển hóa (trans fat).
• Giữ gìn vóc dáng bằng bài tập thể dục phù hợp với bạn.
• Giảm căng thẳng.
• Không hút thuốc.
• Hạn chế uống rượu.