Bệnh suyễn

________________________________________________________________________

CÁC ĐIỂM QUAN TRỌNG

• Bệnh suyễn là một bệnh mãn tính về phổi mà gây ra ho, thở khò khè, và thở gấp.
• Bệnh suyễn có thể được chữa bằng nhiều loại thuốc khác nhau.
• Tìm hiểu những thứ có thể gây ra các triệu chứng của bạn và cách tránh xa chúng. Làm việc với nhà cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe của bạn để phát triển một kế hoạch hành động cho bệnh suyễn, giúp bạn nhận ra và xử lý các vấn đề và biết khi nào bạn cần tới gặp nhà cung cấp.

________________________________________________________________________

Bệnh suyễn là gì?

Bệnh suyễn là một bệnh phổi kéo dài (mãn tính). Nó gây ra ho, thở khò khè và thở gấp.

Bệnh suyễn có thể nhẹ, vừa hoặc nặng. Cơn suyễn có thể kéo dài vài phút hoặc vài ngày. Cơn suyễn có thể xảy ra ở bất cứ đâu và vào bất kỳ lúc nào. Cơn suyễn nặng có thể đe dọa đến tính mạng. Điều tối quan trọng là phải điều trị cơn suyễn nhanh chóng và học cách kiểm soát bệnh suyễn để bạn có thể sống một cuộc sống khỏe mạnh, năng động.

Bệnh suyễn là bệnh lý kéo dài, ngay cả khi bạn có thể không có bất kỳ triệu chứng nào mỗi ngày hoặc thậm chí mỗi năm. Bệnh này phổ biến ở trẻ em hơn so với người lớn. Những người mắc bệnh suyễn như trẻ em thường không có triệu chứng sau khi họ trưởng thành. Tuy nhiên, các triệu chứng có thể quay lại sau này trong cuộc sống. Bệnh suyễn xuất hiện lần đầu trong giai đoạn giữa hoặc sau trong cuộc sống thường là một vấn đề trong thời gian còn lại của cuộc sống.

Bạn có thể thấy bạn không thể làm những việc bạn đã quen làm vì bạn khó thở hơn.

Nhiều người Mỹ bị bệnh suyễn và số người mắc bệnh suyễn đang ngày càng tăng trên khắp thế giới.

Nguyên nhân là gì?

Các triệu chứng của bệnh suyễn do hai vấn đề khác nhau trong đường khí gây ra.

• Một vấn đề là các cơ trong đường khí co chặt, gây tức ngực và thở khò khè.
• Một vấn đề khác là sưng tấy, kích ứng, và quá nhiều dịch nhầy trong đường khí.

Nếu bạn bị bệnh suyễn, các triệu chứng thường bắt đầu sau khi bạn tiếp xúc với yếu tố kích phát. Yếu tố kích phát bệnh suyễn có thể bao gồm:

• Tập thể dục
• Dị ứng, chẳng hạn như bụi, phấn hoa, nấm mốc, hoặc lông động vật
• Các yếu tố kích thích phổi của bạn, chẳng hạn như không khí lạnh, khói, hoặc các mùi mạnh như sơn hay nước hoa
• Các loại thuốc như aspirin hoặc các NSAID
• Bệnh truyền nhiễm chẳng hạn như cảm lạnh, cúm, hay viêm xoang mũi
• Các cảm xúc mạnh hoặc căng thẳng
• Khó tiêu, còn gọi là bệnh trào ngược dạ dày thực quản, hay GERD. Nếu bạn thường có các vấn đề về tăng axit dạ dày, bạn có thể có nhiều triệu chứng bệnh suyễn hơn, đặc biệt là trong lúc ngủ.

Một số yếu tố có thể làm tăng nguy cơ bạn mắc bệnh suyễn là:

• Nhẹ cân lúc sinh
• Có 1 hoặc nhiều người thân trong gia đình bị bệnh suyễn
• Phơi nhiễm với khói thuốc do người khác hút hoặc với nhiều chất gây ô nhiễm môi trường (ví dụ: sương khói ở thành phố lớn)
• Phơi nhiễm với các hóa chất trong khi làm việc, như hóa chất được dùng trong ngành sản xuất, nông nghiệp và làm tóc
• Béo phì

Những triệu chứng là gì?

Các triệu chứng có thể xảy ra không thường xuyên, hàng ngày hoặc chỉ trong khi ngủ và bao gồm:

• Thở khò khè (có âm rít the thé khi bạn hít vào hoặc thở ra)
• Ho
• Thở dốc hoặc cảm thấy bạn không thể nhận đủ không khí
• Tức ngực

Một đợt thở khò khè không có nghĩa là bạn bị bệnh suyễn. Một số bệnh nhiễm trùng và hóa chất có thể gây ra thở khò khè kéo dài trong thời gian ngắn hoặc vài ngày và sau đó không tái diễn.

Bệnh được chẩn đoán như thế nào?

Nhà cung cấp dịch vụ y tế của bạn sẽ hỏi bạn về tiền sử các vấn đề về hô hấp. Bạn sẽ tiến hành khám sức khỏe. Bạn có thể được thực hiện một kiểm tra về hô hấp gọi là kiểm tra chức năng phổỉ hoặc phép đo phế dung. Bạn có thể được kiểm tra trước và sau khi dùng thuốc để xem các triệu chứng của bạn phản ứng như thế nào với thuốc.

Bệnh được điều trị như thế nào?

Mục tiêu của việc điều trị là để bạn có một cuộc sống bình thường, năng động. Với việc điều trị hợp lý, bệnh suyễn của bạn sẽ không còn là vấn đề hàng ngày. Bạn cũng sẽ có ít khả năng bị cơn suyễn nặng hoặc các vấn đề khác trong tương lai. Việc điều trị có thể bao gồm thuốc theo đơn của bác sỹ. Bạn cũng có thể cần tránh các chất gây dị ứng hoặc các chất kích thích.

Thuốc

Bạn có thể cần một hoặc nhiều những loại thuốc này để kiểm soát bệnh suyễn:

• Thuốc giảm đau nhanh, còn gọi là thuốc giảm đau hoặc thuốc cứu nguy, là thuốc giãn phế quản tác dụng nhanh. Những thuốc này được dùng khi cần thiết để điều trị cơn suyễn. Chúng không được sử dụng thường xuyên, hàng ngày để ngăn ngừa các triệu chứng của bệnh suyễn. Thuốc cứu nguy tác dụng nhanh làm giãn các cơ đường hô hấp của bạn và giữ các cơ không quá căng. Bạn phải học cách nhận biết các triệu chứng của cơn suyễn và dùng những thuốc này ngay khi các triệu chứng bắt đầu. Để ngăn ngừa cơn suyễn, bạn có thể cần một loại thuốc khác gọi là thuốc kiểm soát.
• Thuốc kiểm soát giúp phòng tránh các cơn suyễn và kiểm soát các triệu chứng của bạn. Bạn sẽ uống những thuốc này mỗi ngày, ngay cả khi bạn không có các triệu chứng. Chúng không có tác dụng giảm nhanh việc thở khò khè trong cơn suyễn cấp tính. Có một vài loại thuốc kiểm soát cho bệnh suyễn:
  • Thuốc giãn phế quản tác dụng lâu dài làm giãn các cơ đường hô hấp của bạn và giữ các cơ của bạn không quá căng. Khi các cơ đường hô hấp của bạn thả lỏng và bớt căng hơn, bạn có ít các triệu chứng hơn và có thể thở tốt hơn.
  • Thuốc chứa steroid dạng hít tương tự như hormone do cơ thể bạn tạo ra. Chúng ngăn chặn một số loại hóa chất gây ra kích thích và sưng tấy trong cơ thể bạn. Bằng cách làm giảm sưng tấy, bạn có thể thở tốt hơn. Thuốc chứa steroid dạng hít ảnh hưởng chủ yếu tới phổi của bạn.
  • Thuốc chứa steroid dạng uống có thể được dùng dưới dạng thuốc viên, viên nén nhai hoặc xi-rô. Chúng có thể được dùng trong vài ngày để điều trị các triệu chứng của bệnh suyễn. Thuốc chứa steriods dạng uống làm giảm viêm trên khắp cơ thể của bạn. Vì điều này, nếu bạn dùng chúng trong thời gian dài, bạn có thể bị những tác dụng phụ. Đảm bảo bạn biết cách thức và thời gian uống thuốc. Không uống nhiều hơn hoặc ít hơn lượng thuốc cần uống.
  • Thuốc biến đổi leukotriene là một loại khác của thuốc kiểm soát dài hạn bắt nguồn từ dạng thuốc viên mà bạn dùng hàng ngày. Chúng được dùng vùng với các thuốc kiểm soát lâu dài khác để điều trị bệnh suyễn.
  • Liệu pháp sinh học trúng đích, bằng IV hoặc tiêm hai tuần một lần hoặc mỗi tháng một lần, có thể giúp ích cho bệnh nhân mắc suyễn dị ứng kháng trị.

Bạn cần làm việc với nhà cung cấp dịch vụ y tế của bạn để tìm ra phương pháp điều trị phù hợp cho bạn. Đảm bảo bạn hiểu cách sử dụng mỗi loại thuốc của mình. Một số ống hít có tác động nhanh và nên dùng khi bạn bị lên cơn suyễn. Những ống hít khác có tác động chậm và giúp ngăn ngừa cơn suyễn, nhưng chúng không có tác dụng khi bạn đang lên cơn suyễn.

Ngoài những thuốc này, nhà cung cấp dịch vụ y tế của bạn có thể kê đơn máy đo lưu lượng phổi để đo mức độ khí đi ra khỏi phổi của bạn. Máy đo lưu lượng phổi là một thiết bị cầm tay nhỏ đo mức độ khí đi ra khỏi phổi của bạn. Bạn thổi hơi vào thiết bị và máy cho bạn một số điểm hay số lưu lượng phổi. Số điểm của bạn thể hiện phổi của bạn đang hoạt động ở mức nào vào thời điểm thực hiện kiểm tra này. Nhà cung cấp dịch vụ y tế của bạn sẽ cho bạn biết cách sử dụng và khi nào cần sử dụng máy đo lưu lượng phổi. Nhà cung cấp sẽ dạy bạn cách uống thuốc dựa trên số điểm của bạn.

Nếu bạn đang mang thai, trao đổi với nhà cung cấp dịch vụ y tế của bạn về những thay đổi bạn cần thực hiện.

Tôi có thể tự chăm sóc bản thân như thế nào?

Tìm hiểu về bệnh suyễn và cách điều trị.

• Học cách nhận biết các dấu hiệu và triệu chứng của cơn suyễn. Nhiều người mắc bệnh suyễn không nhận biết được các triệu chứng của bệnh suyễn hoặc cũng không nhận biết được các triệu chứng của họ có thể trở nên trầm trọng nhanh như thế nào. Chú ý đến các triệu chứng của bạn và nếu nhà cung cấp dịch vụ y tế khuyến nghị, hãy kiểm tra hô hấp bằng máy đo lưu lượng phổi. Hỏi xem ở kết quả đo lưu lượng phổi nào thì bạn phải gọi cho nhà cung cấp.
• Làm việc với nhà cung cấp dịch vụ y tế của bạn để xây dựng kế hoạch hành động cho bệnh suyễn bằng văn bản. Làm theo kế hoạch sẽ giúp bạn kiểm soát bệnh suyễn của mình mỗi ngày. Nó sẽ giúp bạn nhận biết và xử lý các vấn đề về bệnh suyễn và biết khi nào bạn cần gặp nhà cung cấp.
• Đảm bảo bạn biết cách sử dụng ống hít đúng cách. Uống thuốc theo đúng đơn thuốc được kê. Luôn có sẵn và mang theo thuốc giảm đau nhanh. Nếu bạn đang uống thuốc kiểm soát lâu dài, đảm bảo bạn uống thuốc hàng ngày như nhà cung cấp của bạn chỉ định. Điều này ngăn ngừa cơn suyễn. Nếu bạn bị thở khò khè ngay cả khi bạn đang uống thuốc kiểm soát, thông báo cho nhà cung cấp của bạn. Không ngừng uống thuốc. Nếu bạn đang sử dụng ống hít giảm đau nhanh và kiểm soát lâu dài cùng một lúc, sử dụng ống hít giảm đau nhanh trước. Sau đó đợi vài phút trước khi sử dụng ống hít kiểm soát.
• Tìm hiểu những thứ có thể gây ra các triệu chứng của bạn và cách tránh xa chúng. Ví dụ: bạn có thể cần bọc đệm, bục kê nệm và gối bằng vỏ bọc bằng nhựa có khóa kéo. Ở trong nhà khi độ ẩm cao hoặc lượng phấn hoa nhiều có thể giúp ích. Tránh khói thuốc lá.

Bạn cũng nên:

• Gặp nhà cung cấp dịch vụ y tế để kiểm tra thường xuyên như được khuyến nghị.
• Hỏi nhà cung cấp của bạn liệu bạn có thể uống aspirin hay không. Một số người bị bệnh suyễn dị ứng với aspirin và làm cho họ thở khò khè. Aspirin dễ gây ra các vấn đề hơn các loại thuốc kháng viêm khác, như ibuprofen hoặc naproxen, nhưng đôi khi những thuốc này cũng có thể gây ra thở khò khè. Acetaminophen không gây ra thở khò khè.
• Tiêm vắc xin phòng bệnh cúm mỗi năm vào tháng Mười hoặc Mười một vào lúc bắt đầu mùa cúm.
• Hỏi nhà cung cấp dịch vụ y tế của bạn nếu bạn cần tiêm vắc xin phòng phế cầu khuẩn khi bệnh suyễn của bạn nghiêm trọng và bạn cần sử dụng thuốc kiểm soát.

Bệnh suyễn có thể là bệnh lý đe dọa đến tính mạng.

• Nếu thuốc bạn dùng không giúp bạn thở dễ chịu hơn, liên hệ với nhà cung cấp dịch vụ y tế của bạn.
• Nếu bạn có tác dụng phụ từ thuốc suyễn của mình, hãy cho nhà cung cấp dịch vụ y tế của bạn biết.
• Nếu bạn đang lên cơn suyễn và bạn vẫn có các triệu chứng sau khi dùng ống hít giảm đau nhanh, bạn phải yêu cầu sự chăm sóc y tế ngay lập tức. Điều này có thể có nghĩa là đến phòng cấp cứu hoặc gọi 911.

Trong hầu hết các ca bệnh, bệnh suyễn là bệnh có thể kiểm soát và bạn có thể sống một cuộc sống năng động. Nhưng nó đòi hỏi bạn hiểu biết về thuốc, dùng thuốc theo chỉ dẫn và làm việc với nhà cung cấp dịch vụ y tế để tìm ra kế hoạch điều trị tốt nhất cho bạn. Kế hoạch này có thể thay đổi khi bạn già đi, chuyển đến địa điểm khác hoặc bắt đầu có các vấn đề về sức khỏe khác.

Bạn có thể tìm thêm thông tin từ:

• Học viện chuyên về Dị ứng, Bệnh suyễn và Miễn dịch học của Hoa Kỳ (American College of Allergy, Asthma and Immunology)
  847-427-1200
  http://acaai.org/
• Hiệp hội Bệnh phổi Hoa Kỳ (American Lung Association)
  800-586-4872
  http://www.lung.org/
• Quỹ Bệnh suyễn và Dị ứng của Hoa Kỳ (Asthma and Allergy Foundation of America (AAFA))
  800-727-8462
  http://www.aafa.org