Khí thũng

________________________________________________________________________

CÁC ĐIỂM QUAN TRỌNG

• Tràn khí là một bệnh nghiêm trọng, dần dần phá hủy phổi của bạn và gây khó thở.
• Không có cách nào chữa được tràn khí, nhưng điều trị có thể giúp giảm nhẹ các triệu chứng. Điều trị có thể bao gồm ô-xy, thuốc, hoặc tập luyện được nhà cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe của bạn khuyến nghị.
• Bạn cũng nên tránh những khu vực hút thuốc, có khói thuốc, không khí ô nhiễm, khói bụi và khay gạt tàn. Bạn nên rửa tay thường xuyên và chích ngừa cúm hàng năm.

________________________________________________________________________

Khí thũng là gì?

Khí thũng là bệnh xảy ra liên tục (kinh niên) dần dần phá hủy phổi. Tổn thương khiến người bệnh khó thở.

Khí thũng là 1 trong 2 loại chính của bệnh phổi cản trở kinh niên (COPD). Bệnh viên phế quản kinh niên là loại khác. Những bệnh này phổ biến nhất ở những người lớn tuổi, đặc biệt là những người hút thuốc.

Khí thũng thường dần trở nên trầm trọng hơn qua hàng tháng hoặc hàng năm khiến cho người bệnh khó thở. Điều trị sẽ giúp kiểm soát các triệu chứng của bạn và giúp bạn cảm thấy khá hơn.

Nguyên nhân là gì?

Khí thũng xảy ra khi đường khí của bạn bị tổn thương. Đường khí là các ống và túi dẫn khí vào và ra khỏi phổi. Tổn thương hầu hết là do việc phổi bị kích ứng trong nhiều năm gây ra. Hút thuốc lá là nguyên nhân gây kích ứng phổ biến nhất. Các nguyên nhân khác là tiếp xúc với khói thuốc do người khác hút, ô nhiễm không khí, khói hóa chất, bụi, và viêm phổi thường xuyên.

Kích ứng gây tổn thương túi khí trong phổi. Thông thường, bạn nhận ôxy khi bạn hít vào và thải cacbonic khi bạn thở ra. Khi túi khí bị tổn thương, khí bị giữ trong túi khí và bạn sẽ thấy khó thải khí cacbonic ra. Điều này nghĩa là có quá nhiều cacbon điôxít ở trong phổi của bạn và không có nhiều không gian cho ôxy mà cơ thể bạn cần.

Tổn thương ở phổi không biến mất.

Rối loạn do di truyền (truyền từ bố mẹ) được gọi là chứng thiếu alpha-1 antitrypsin (A1AD) cũng có thể gây khí thũng. Nếu bạn gặp vấn đề này, phổi của bạn có thể dê bị tổn thương hơn. Nếu bạn là người hút thuốc và bị A1AD, phổi thậm chí còn bị tổn thương nhanh hơn. Người hút thuốc bị A1AD có thể phát triển khí thũng trong những năm 30 hoặc 40 tuổi.

Những triệu chứng là gì?

Trong những giai đoạn đầu của bệnh, bạn có thể không có bất kỳ triệu chứng nào mặc dù phổi đã bị tổn thương. Những triệu chứng ban đầu của khí thũng có thể bao gồm:

• Thở dốc và khó thở (những triệu chứng phổ biến nhất) đặc biệt khi hoạt động thể chất
• Thở khò khè
• Thường xuyên ho

Khi khí thũng trở nên trầm trọng hơn, các triệu chứng có thể bao gồm:

• Thở nhanh
• Da trở nên xanh xao hoặc tím tái, đặc biệt những ngón tay, ngón chân và môi
• Giảm cân
• Viêm phổi thường xuyên
• Sưng ở chân, mắt cá chân và bàn chân

Bệnh được chẩn đoán như thế nào?

Nhà cung cấp dịch vụ y tế sẽ hỏi bạn về các triệu chứng, tiền sử y tế, tiền sử gia đình, tiền sử công, thói quen hút thuốc và việc tiếp xúc với khói thuốc. Nhà cung cấp sẽ khám cho bạn. Bạn có thể thực hiện các xét nghiệm sau:

• Xét nghiệm đờm trong phòng thí nghiệm để tìm nhiễm trùng do vi khuẩn và các bệnh lý khác có thể là nguyên nhân gây ra các triệu chứng của bạn
• Chụp X-Quang ngực
• Xét nghiệm máu
• Đo dung tích phổi, một xét nghiệm về hô hấp. Bạn sẽ thở vào một ống để đo mức độ khí đi vào và đi ra khỏi phổi của bạn như thế nào. Kiểm tra có thể cho biết phổi của bạn có làm việc ở mức độ nào.
• Chụp CT phổi, phương pháp sử dụng X-quang và máy tính để hiển thị hình ảnh chi tiết của phổi của bạn.

Bệnh được điều trị như thế nào?

Không có cách chữa khí thũng nhưng có các phương pháp điều trị có thể:

• Giảm nhẹ các triệu chứng để bạn có thể thở và cảm thấy khỏe hơn
• Giúp bạn năng động hơn
• Điều trị viêm nhiễm
• Giúp ngăn ngừa biến chứng

Nếu bạn hút thuốc, phần quan trọng nhất trong việc điều trị của bạn là bỏ thuốc. Dừng hút thuốc có thể giúp cải thiện các triệu chứng hoặc làm chậm tổn thương cho phổi, tùy thuộc vào mức độ tràn khí của bạn. Trao đổi với nhà cung cấp dịch vụ y tế về cách bỏ thuốc. Bạn có thể thấy hữu ích khi tham gia một chương trình bỏ hút thuốc, sử dụng miếng dán nicotin hoặc kẹo cao su hoặc thử một trong những thuốc theo toa có thể giúp bạn bỏ thuốc. Các phương pháp này hiệu quả nhất khi được kết hợp cùng nhau và dưới sự giám sát của một nhà tư vấn được đào tạo hoặc nhà cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe.

Nhà cung cấp dịch vụ y tế có thể kê đơn các loại thuốc sau:

• Thuốc giãn phế quản: Thuốc này làm giãn cơ của đường khí. Nó làm cho lỗ bên trong đường khí lớn hơn, vì vậy dễ thở hơn. Thông thường bạn dùng thuốc này bằng cách hít vào (hít vào phổi), nhưng bạn cũng có thể dùng dạng thuốc viên hoặc thuốc nước.
• Thuốc chứa steroid: Thuốc chứa steroid giúp giảm sưng bên trong đường khí. Bạn có thể cần thuốc chứa steroid nếu các triệu chứng của bạn trầm trọng hoặc bạn gặp các triệu chứng thường xuyên hơn. Thuốc chứa steroid thường dùng ở dạng hít vào nhưng cũng có thể dùng dưới dạng thuốc viên.

  Sử dụng thuốc chứa steroid trong thời gian dài có thể có các tác dụng phụ nghiêm trọng. Uống thuốc chứa steroid theo đúng đơn thuốc mà nhà cung cấp dịch vụ y tế của bạn kê. Không uống nhiều hơn hoặc ít hơn lượng thuốc được nhà cung cấp của bạn kê đơn và không uống lâu hơn được kê đơn. Không ngừng uống thuốc chứa steroid mà không được nhà cung cấp của bạn chấp thuận. Bạn có thể phải giảm liều dùng từ từ trước khi ngừng thuốc.

• Thuốc kháng sinh: Nếu bạn bị nhiễm vi khuẩn, nhà cung cấp của bạn sẽ kê thuốc kháng sinh.

Khí thũng có nguyên nhân hoặc trở nên trầm trọng hơn do A1AD có thể được điều trị bằng thuốc giúp làm chậm tổn thương cho phổi của bạn do vấn đề này gây ra.

Nhà cung cấp dịch vụ y tế cũng có thể khuyến nghị:

• Tập thể dục thường xuyên, như đi bộ hoặc đạp xe tại chỗ
• Tập hít thở
• Máy tạo ẩm để tăng độ ẩm cho không khí
• Thay đổi môi trường làm việc để bạn không ở gần những vật gây kích ứng phổi
• Oxy

Hiếm khi, nhưng trong các ca bệnh nặng, phẫu thuật có thể là một lựa chọn. Phẫu thuật có thể cắt bỏ phần bị bệnh nặng nhất của phổi nếu phần phổi còn lại sau phẫu thuật đủ sức hoạt động. Hoặc, trong rất ít trường hợp, cấy ghép phổi có thể được xem xét, tùy vào sức khỏe tổng thể của bạn và liệu bạn có thể tránh được những thứ đã gây ra bệnh của bạn hay không.

Tôi có thể tự chăm sóc bản thân như thế nào?

Theo toàn bộ quá trình điều trị được kê đơn bởi nhà cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe của bạn. Ngoài ra:

• Dùng tất cả các thuốc theo hướng dẫn của nhà cung cấp.
• Hỏi nhà cung cấp xem liệu chương trình phục hồi phổi có thể hữu ích không. Phục hồi phổi có thể giúp bạn tập thể dục, hỗ trợ tinh thần và thậm chí lập kế hoạch các bữa ăn lành mạnh.
• Sử dụng liệu pháp oxy theo chỉ dẫn của nhà cung cấp của bạn.
• Chăm sóc tốt tim của bạn. Giữ cho huyết áp và cholesterol ở mức bình thường. Qua thời gian, bệnh này có thể làm tổn thương tim của bạn, vì vậy hãy làm việc với nhà cung cấp để giữ cho trái tim bạn khỏe mạnh.

Giữ an toàn và khỏe mạnh càng nhiều càng tốt.

• Không hút thuốc.
• Tránh tiếp xúc với tàn thuốc, khói thuốc, hóa chất và khay gạt tàn.
• Tiêm phòng cúm hàng năm và tránh tiếp xúc gần với người bị cảm lạnh hoặc cúm.
• Rửa tay thường xuyên và cẩn thận, đặc biệt khi bạn ở nơi công cộng hoặc gần trẻ em.
• Hỏi về việc tiêm phòng phế cầu khuẩn để bảo vệ chống lại nhiễm trùng nặng.
• Tránh những thay đổi đột ngột về nhiệt độ và độ ẩm, nhất là nhiệt độ và độ ẩm cao. Chúng khiến bạn khó lấy đủ ôxy.
• Nếu bạn sử dụng máy tạo ẩm, giữ máy tạo ẩm sạch, không có vi khuẩn và mốc.
• Nghỉ ngơi và ngủ nhiều.
• Nếu bạn có kế hoạch đi du lịch, hãy thảo luận kế hoạch đó với nhà cung cấp của bạn để xem có các hướng dẫn cụ thể nào mà bạn cần tuân thủ không. Ví dụ, hãy hỏi xem có an toàn không nếu bạn đi tới những nơi có độ cao lớn (5,000 feet hoặc hơn) hay các vùng có nhiệt độ và độ ẩm cao, hay có nhiều sương mù hoặc khói. Nếu bạn định đi máy bay và cần dùng ôxy, hãy gọi cho các hãng hàng không để biết các chính sách của họ về việc sử dụng ôxy trên máy bay.

Thực hiện chế độ ăn uống điều độ.

• Ăn những bữa ăn lành mạnh. Có chế độ dinh dưỡng phù hợp có thể giúp phổi của bạn làm việc tốt hơn.
• Ăn các bữa ăn nhẹ giàu calo giữa các bữa ăn nếu bạn bị thiếu cân. Hãy hỏi nhà cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe của bạn về việc uống thực phẩm bổ sung dinh dưỡng. Uống vitamin và các khoáng chất bổ sung nếu nhà cung cấp dịch vụ y tế của bạn khuyến nghị.
• Uống nhiều nước (nước hoặc trà) mỗi ngày để giúp bạn ho ra dịch nhầy dễ dàng hơn trừ khi nhà cung cấp của bạn cho biết bạn cần hạn chế uống nước do một tình trạng bệnh lý khác mà bạn mắc phải.

Tập thể dục như được nhà cung cấp dịch vụ y tế của bạn khuyến nghị.

• Nếu bạn có thể tập thể dục, hãy tập thể dục thường xuyên theo khuyến nghị của nhà cung cấp dịch vụ y tế của bạn. Tập thể dục sẽ giúp tim và các cơ khác khỏe mạnh. Không bắt đầu chương trình tập thể dục khi không được nhà cung cấp của bạn chấp thuận.
• Tập hít thở như được nhà cung cấp của bạn khuyến nghị. Các bài tập đó có thể giúp các cơ dùng để thở khỏe hơn. Bạn có thể cần chuyên viên vật lý trị liệu hoặc chuyên viên trị liệu về hô hấp giúp bạn biết cách tập các bài tập cho đúng.

Hỏi nhà cung cấp của bạn:

• Cách thức và thời gian bạn sẽ biết kết quả xét nghiệm
• Nếu có những hoạt động bạn nên tránh và thời điểm bạn có thể trở lại các hoạt động bình thường
• Cách tự chăm sóc bản thân tại nhà
• Những triệu chứng hoặc vấn đề bạn nên theo dõi và những việc cần làm nếu bạn mắc phải các triệu chứng hoặc vấn đề đó

Đảm bảo rằng bạn biết khi nào bạn nên quay lại để kiểm tra. Giữ tất cả các cuộc hẹn thăm khám hoặc xét nghiệm của nhà cung cấp.

Tôi có thể làm gì để ngăn ngừa khí thũng?

Cách tốt nhất để tránh khí thũng là không bao giờ hút thuốc. Nếu bạn là người hút thuốc, hãy bỏ hút ngay bây giờ. Thời gian bạn hút thuốc càng ít thì khả năng bạn phát triển khí thũng càng ít. Đồng thời, luôn tránh xa những người hút thuốc.