Rối loạn hoảng sợ

________________________________________________________________________

CÁC ĐIỂM QUAN TRỌNG

• Rối loạn hoảng sợ là có sự bùng phát đột biến của cơn sợ hãi xảy ra lặp đi lặp lại và không có dấu hiệu báo trước.
• Có thể điều trị thành công chứng rối loạn hoảng sợ bằng liệu pháp và thuốc.
• Tìm kiếm giúp đỡ ngay lập tức nếu bạn đau ngực hoặc khó thở nghiêm trọng.

________________________________________________________________________

Rối loạn hoảng sợ là gì?

Hoảng sợ là sự bùng phát đột biến của nỗi sợ hãi kinh khủng và các triệu chứng cơ thể khi cảm thấy trầm trọng. Khi cơn hoảng sợ tái diễn nhiều lần, mà không có dấu hiệu báo trước, thì đó được gọi là rối loạn hoảng sợ. Các cơn hoảng sợ này có thể diễn ra nhiều lần mỗi tuần.

Rối loạn hoảng sợ có thể diễn biến trong một thời gian ngắn hoặc có thể kéo dài trong nhiều năm. Nếu được điều trị, hầu hết mọi người đều có tiến triển trong vòng một năm.

Nguyên nhân là gì?

Nguyên nhân chính xác của chứng rối loạn này vẫn chưa được xác định.

• Não bộ sản sinh ra các chất hóa học có ảnh hưởng đến những suy nghĩ, các cảm xúc và những hành động. Nếu không có sự cân bằng hợp lý giữa các chất hóa học thì bạn có thể gặp những vấn đề trong suy nghĩ, cảm nhận và hành động. Những người mắc phải rối loạn này có thể có quá nhiều hoặc quá ít một vài các chất hóa học trên.
• Một số phần của năo và hệ thần kinh gây nên sự bùng phát sợ hăi về mặt cảm xúc và thể chất. Một sự kiện căng thẳng có thể châm ngòi cho cơn hoảng sợ. Nhưng cơn hoảng sợ thường bắt đầu mà không có sự kiện căng thẳng nào được xác định.
• Rối loạn hoảng sợ có xu hướng di truyền trong gia đình. Nếu bố mẹ bị rối loạn hoảng sợ thì con cái cũng có nhiều khả năng bị rối loạn hoảng sợ. Tuy nhiên, hơn một nửa số người bị rối loạn hoảng sợ không có người thân có tiền sử mắc chứng rối loạn này.
• Bạn có nguy cơ mắc bệnh cao hơn nếu đã từng bị lạm dụng về thể chất hoặc tình dục trong quá khứ.

Nhiều người bị rối loạn hoảng sợ cũng mắc chứng sợ khoảng rộng, có nghĩa là bạn tránh tới mọi nơi hoặc làm mọi việc vì bạn sợ rằng bạn sẽ hoảng sợ và không được giúp đỡ. Trầm cảm thường đi kèm với rối loạn hoảng sợ.

Rối loạn hoảng sợ thường khởi phát khi bạn là thiếu niên hoặc thanh niên. Chứng bệnh này có thể khởi phát sau tuổi 30 nhưng hầu như không bao giờ khởi phát ở lứa tuổi trung niên hoặc cao hơn. Rối loạn hoảng sợ thường phổ biến ở phụ nữ hơn nam giới.

Những triệu chứng là gì?

Các triệu chứng của cơn hoảng sợ có thể bao gồm:

• Cảm thấy vô cùng sợ hãi rằng một điều gì đó kinh khủng sắp xảy ra
• Lo lắng về việc mất khả năng kiểm soát
• Lo lắng rằng mình sắp chết, phát điên hoặc bị nhồi máu cơ tim
• Có các triệu chứng về thể chất như tim đập mạnh, dạ dày nôn nao, tiêu chảy, run, đổ mồ hôi, cảm thấy nóng hoặc lạnh
• Cảm giác như bạn bị nghẹn hoặc không thở được
• Chóng mặt, ngất xỉu hoặc mê sảng
• Cảm thấy tê hoặc đau nhói ở cánh tay, chân hoặc các bộ phận khác của cơ thể
• Cảm thấy ră rời hoặc có cảm giác như "người mượn"

Các cảm giác này bắt đầu đột ngột và có cường độ rất mạnh, thường trong vòng 10 phút. Các triệu chứng thường kéo dài từ 20 đến 30 phút. Cơn hoảng sợ xảy ra mà không có dấu hiệu báo trước.

Nếu bạn bị rối loạn hoảng sợ, các triệu chứng này có thể tái phát. Bạn sợ rằng một cơn hoảng sợ khác sẽ xảy ra và bạn thay đổi hành vi để cố tránh một cơn hoảng sợ khác.

V́ các triệu chứng thường gặp của cơn hoảng sợ bao gồm đau ngực và thở gấp nên bạn có thể nhầm lẫn cơn hoảng sợ là cơn nhồi máu cơ tim. Nếu bạn đau ngực hoặc khó thở nghiêm trọng, hãy điều trị y tế ngay lập tức để tìm ra nguyên nhân.

Bệnh được chẩn đoán như thế nào?

Nhà cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe hoặc chuyên gia trị liệu sẽ hỏi về những triệu chứng của bạn. Họ sẽ đảm bảo rằng bạn không có bệnh lý y tế hoặc vấn đề với rượu hoặc ma túy mà có thể gây ra các triệu chứng.

Việc đảm bảo rằng các vấn đề y tế không gây là cơn hoảng sợ có ý nghĩa quan trọng. Một số thuốc có thể gây ra hoặc làm tăng cơn hoảng sợ. Bạn có thể cần thay đổi thuốc để đảm bảo chúng không phải là một phần của vấn đề.

Không xét nghiệm pḥng thí nghiệm nào có thể chẩn đoán rối loạn hoảng sợ.

Bệnh được điều trị như thế nào?

Có thể điều trị thành công chứng rối loạn hoảng sợ bằng liệu pháp và thuốc.

Thuốc

Một số thuốc có thể giúp điều trị chứng rối loạn hoảng sợ. Nhà cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe sẽ làm việc với bạn để lựa chon thuốc phù hợp nhất. Bạn có thể cần dùng nhiều hơn một loại thuốc.

Liệu pháp

Có một vài loại liệu pháp có thể giúp ích cho người bị rối loạn hoảng sợ. Các nhóm hỗ trợ cũng rất hữu ích.

Liệu pháp hành vi nhận thức (CBT) là một h́nh thức trị liệu có hiệu quả cao đối với chứng rối loạn hoảng sợ. CBT là một cách giúp bạn xác định và thay đổi suy nghĩ dẫn đến những cơn hoảng sợ. Thay thế những suy nghĩ tiêu cực bằng những suy nghĩ tích cực có thể giúp bạn kiểm soát cơn hoảng sợ và nỗi sợ hãi rằng cơn hoảng sợ sẽ xảy ra.

Các cách điều trị khác

Đă có nhiều xác nhận rằng một số sản phẩm thảo dược và ăn kiêng nhất định có thể giúp kiểm soát các triệu chứng của rối loạn hoảng sợ. Không có thảo dược hay thực phẩm bổ sung nào được chứng minh là có thể giảm ổn định hoặc hoàn toàn các triệu chứng của rối loạn hoảng sợ. Các thuốc bổ sung chưa được kiểm tra hoặc chuẩn hóa và có thể khác nhau về cường độ và hiệu quả. Chúng có thể có tác dụng phụ và không phải lúc nào cũng an toàn.

Học cách thư giãn có thể giúp ích. Yoga và thiền cũng có thể hữu ích. Bạn có thể muốn trao đổi với nhà cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe của mình về việc sử dụng các phương pháp này cùng với thuốc và liệu pháp.

Tôi có thể tự chăm sóc bản thân như thế nào?

Duy trì một lối sống lành mạnh là điều quan trọng. Để giúp kiểm soát chứng rối loạn hoảng sợ:

• Yêu cầu hỗ trợ. Nói chuyện với gia đình và bạn bè. Xem xét việc tham gia nhóm hỗ trợ tại khu vực của bạn.
• Học cách chế ngự căng thẳng. Yêu cầu trợ giúp tại nhà và nơi làm việc khi lượng công việc quá lớn để xử lý. Tìm cách để thư giãn. Ví dụ làm một việc yêu thích, nghe nhạc, xem phim hoặc đi dạo. Thực hiện các bài tập yoga, thiền hoặc thở sâu khi bạn cảm thấy căng thẳng.
• Chăm sóc sức khỏe thể chất của bạn. Cố gắng ngủ ít nhất 7 đến 9 tiếng mỗi đêm. Thực hiện chế độ ăn uống điều độ và không bỏ bữa. Đường trong máu thấp có thể làm cho bạn cảm thấy lo lắng hơn. Hạn chế dùng caffein. Nếu bạn hút thuốc lá, hãy cai thuốc. Tránh rượu và ma túy. Tập thể dục theo các hướng dẫn của nhà cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe của bạn. Tập thể dục thường xuyên có thể giúp bạn bình tĩnh và giúp bạn dễ đối phó với căng thẳng hơn.
• Kiểm tra thuốc của bạn. Để giúp ngăn chặn vấn đề, cho nhà cung cấp dịch vụ y tế và dược sĩ của bạn biết tất cả các loại thuốc, phương pháp điều trị tự nhiên, vitamin và các chất bổ sung khác mà bạn đang dùng. Uống thuốc của bạn ngay cả khi bạn cảm thấy hoặc cho rằng mình đã khỏe rất là quan trọng. Nếu không có thuốc, các triệu chứng của bạn có thể không cải thiện hoặc có thể xấu đi. Nói chuyện với nhà cung cấp của bạn nếu bạn gặp vấn đề với việc dùng thuốc của mình hoặc nếu các loại thuốc này dường như không có tác dụng.
• Tìm hiểu về tình trạng của bạn. Biết rõ cách rối loạn hoảng sợ có thể ảnh hưởng đến bạn sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn phương thức điều trị, các loại thuốc và thay đổi lối sống có thể giúp bạn. Để biết các triệu chứng, bạn nên gọi cho nhà cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe hoặc chuyên gia trị liệu của bạn.
• Liên lạc với nhà cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe hoặc nhà trị liệu của bạn nếu bạn có bất kỳ câu hỏi nào hoặc những triệu chứng của bạn có vẻ đang xấu đi.

Yêu cầu chăm sóc cấp cứu nếu bạn hoặc người thân của bạn có suy nghĩ nghiêm trọng như tự tử hoặc tự hại bản thân. Cũng tìm kiếm giúp đỡ ngay lập tức nếu bạn đau ngực hoặc khó thở nghiêm trọng.

Để biết thông tin chi tiết, liên hệ:

• Viện Sức khỏe Tâm thần Quốc gia (National Institute of Mental Health)
  866-615-6464
  http://www.nimh.nih.gov/
• Tổ chức Sức khỏe Tâm thần Hoa Kỳ (Mental Health America)
  800-969-6642
  http://www.mentalhealthamerica.net/