Bệnh Nghẽn Động Mạch Ngoại Biên

________________________________________________________________________

CÁC ĐIỂM QUAN TRỌNG

• Bệnh nghẽn động mạch ngoại biên là bệnh hẹp hoặc tắc mạch máu trong khung xương chậu, cánh tay hoặc cẳng chân.
• Ăn một chế độ ăn uống lành mạnh, tập thể dục và giữ cho huyết áp, lượng đường trong máu và cholesterol ở mức khỏe mạnh có thể đem lại kết quả.
• Điều trị có thể bao gồm thuốc hoặc một thủ thuật mở các mạch máu và cải thiện lưu lượng máu.

________________________________________________________________________

Bệnh nghẽn động mạch ngoại biên là gì?

Bệnh nghẽn động mạch ngoại biên (PAD) là bệnh của mạch máu, đặc biệt là những mạch đưa máu đến khung xương chậu, cánh tay hoặc cẳng chân. Việc nghẽn các động mạch này có thể ngăn cản máu chảy tới những vùng này.

Nguyên nhân là gì?

Những cặn chất béo lắng gọi là mảng bám có thể tích tụ trong mạch máu và làm cho mạch máu hẹp hơn. Khi mạch máu thu hẹp sẽ làm giảm lượng máu chảy tới cơ thể. Những mảng bám nhỏ có thể vỡ ra khỏi thành mạch máu và làm tắc hoàn toàn mạch máu nhỏ. PAD xảy ra khi các động mạch bị tắc hoặc bị nghẽn không thể cung cấp đủ máu và ôxi cho cơ thể.

Một số yếu tố có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh PAD:

• Hút thuốc
• Bệnh tim
• Tiểu đường
• Hàm lượng cholesterol LDL (xấu) hoặc chất béo trung tính cao
• Huyết áp cao
• Gia đ́nh có tiền sử bệnh tim
• Thừa cân
• Thiếu tập luyện

Những triệu chứng là gì?

Các triệu chứng có thể bao gồm:

• Đau, chuột rút hoặc yếu chân, cánh tay hoặc bàn tay (các triệu chứng này có thể xảy ra khi bạn tập thể dục và mất đi khi nghỉ ngơi)
• Mất cảm giác ở bàn tay, cẳng chân, bàn chân, hoặc ngón chân
• Các vết thương ở cẳng chân hoặc bàn chân lành chậm hoặc không lành
• Bàn chân hoặc bàn tay lạnh
• Rối loạn chức năng cương dương

Bệnh được chẩn đoán như thế nào?

Nhà cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe của bạn sẽ hỏi về các triệu chứng và tiền sử bệnh lý của bạn và khám cho bạn.

Các phép kiểm tra để tìm động mạch bị nghẽn có thể bao gồm:

• Chụp mạch vành là một chuỗi chụp X-quang sau khi nhà cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe của bạn đã tiêm cho bạn một loại thuốc màu đặc biệt vào các mạch máu để hiển thị lên các thành động mạch và những chỗ bị tắc nghẽn nếu có
• Sóng siêu âm sử dụng các sóng âm thanh để hiển thị hình ảnh của các động mạch
• Chỉ số mắt cá chân-cánh tay, sử dụng băng quấn huyết áp trên cánh tay và cẳng chân để kiểm tra lưu lượng máu

Bệnh được điều trị như thế nào?

Nhà cung cấp dịch vụ y tế có thể đề nghị bạn thay đổi lối sống. Tùy thuộc vào các triệu chứng của bạn, nhà cung cấp dịch vụ của bạn cũng có thể kê thuốc để:

• Khiến máu khó đóng cục hơn
• Giãn mạch máu
• Giảm cholesterol
• Giúp duy trì huyết áp ở mức bình thường
• Kiểm soát lượng đường huyết nếu bạn bị tiểu đường

Nhà cung cấp dịch vụ y tế có thể đề nghị bạn uống một liều nhỏ aspirin mỗi ngày. Thuốc kháng viêm không steroid (NSAID), chẳng hạn như aspirin, có thể gây chảy máu dạ dày và các vấn đề khác. Những nguy cơ này tăng theo độ tuổi. Đọc nhãn và dùng thuốc theo hướng dẫn. Trừ khi được nhà cung cấp dịch vụ của bạn khuyến nghị, không uống aspirin trong hơn 10 ngày vì bất kỳ lý do gì.

Nếu các triệu chứng của bạn không được kiểm soát hoặc khiến bạn không thực hiện được các hoạt động bình thường, bạn cần phẫu thuật phình mạch bằng bong bóng hoặc phẫu thuật bắc cầu.

• Phình mạch bằng bong bóng sẽ mở mạch máu và cải thiện lưu lượng máu. Một thiết bị dạng lưới bằng kim loại có tên là ống thông (stent) thường được đặt trong động mạch để giúp giữ mạch máu mở rộng.
• Phẫu thuật bắc cầu sử dụng mạch máu từ các bộ phận khác của cơ thể, hoặc vật liệu nhân tạo, để tạo thành đường mới quanh vùng bị tắc.

Nếu bệnh của bạn quá nghiêm trọng và phẫu thuật bắc cầu và tạo hình mạch không được khuyến nghị, bạn có thể phải bỏ (cắt cụt) bàn chân hoặc cẳng chân. Thủ thuật cắt cụt thường cần thiết nếu lưu lượng máu của bạn quá ít khiến cho da và các mô khác bị chết và bạn có nguy cơ bị nhiễm trùng đe dọa đến tính mạng. Thủ thuật cắt cụt là lựa chọn cuối cùng nhưng nếu bệnh động mạch ngoại biên không được kiểm soát thì đây có thể là kết quả tất yếu.

PAD thường có thể được làm chậm lại hoặc dừng lại nếu được chẩn đoán sớm và các yếu tố nguy hại được kiểm soát. Nếu không, căn bệnh sẽ trở nên trầm trọng hơn trừ khi bạn được điều trị và thực hiện những việc để ngăn chặn hình thành mảng bám.

Tôi có thể tự chăm sóc bản thân như thế nào?

Nếu bạn bị bệnh nghẽn động mạch ngoại biên, bạn có thể thực hiện một số việc để chăm sóc bản thân ngay bây giờ và phòng tránh các vấn đề trong tương lai.

• Dùng thuốc theo chỉ dẫn của nhà cung cấp dịch vụ y tế. Đảm bảo bạn biết cách thức và thời gian uống thuốc. Không uống nhiều hơn hoặc ít hơn liều lượng mà bạn được chỉ định.
• Bỏ hút thuốc nếu bạn là người hút thuốc. Một trong những tác dụng của nicotine là làm thu hẹp động mạch. Mỗi điếu thuốc bạn hút sẽ làm giảm lưu lượng máu vì nicotine được hít vào sẽ lưu thông trong máu của bạn. Nó có thể tạo thành cục máu, dẫn đến nhồi máu cơ tim hoặc đột quỵ.
• Thay đổi chế độ ăn của bạn để giúp kiểm soát cholesterol. Ví dụ: giảm lượng chất béo bão hòa, chất béo trans và cholesterol trong chế độ ăn của bạn. Ăn nhiều ngũ cốc nguyên hạt, hoa quả và rau xanh hơn.
• Duy trì kiểm soát tốt lượng đường huyết nếu bạn bị tiểu đường.
• Tập thể dục nhiều hơn theo khuyến nghị của nhà cung cấp dịch vụ y tế. Tập thể dục có thể giúp bạn cải thiện và duy trì lưu lượng máu tốt. Nhà cung cấp dịch vụ có thể đề xuất chương tŕnh tập thể dục cho bạn. Khi bạn tập thể dục, hãy dừng lại và nghỉ ngơi nếu chân bạn quá đau. Bắt đầu đi bộ trở lại khi bạn không còn cảm thấy khó chịu.
• Hãy cố gắng duy trì cân nặng khỏe mạnh. Nếu bạn bị béo phì, hãy giảm cân.
• Cẩn thận để không làm đau cẳng chân hoặc cánh tay bị ảnh hưởng. Các thương tích sẽ lành chậm hơn nhiều. Để phòng tránh lây nhiễm bàn chân, kiểm tra và chăm sóc bàn chân hàng ngày. Nếu bạn có cục chai ở chân, hãy nhận trợ giúp từ nhà cung cấp dịch vụ y tế hoặc chuyên gia chữa chân để chăm sóc chúng một cách an toàn.
• Hãy hỏi nhà cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe của bạn:
  • Cách thức và thời gian bạn sẽ biết kết quả xét nghiệm
  • Thời gian để hồi phục
  • Nếu có những hoạt động bạn nên tránh và thời điểm bạn có thể trở lại các hoạt động bình thường
  • Cách tự chăm sóc bản thân tại nhà
  • Những triệu chứng hoặc vấn đề bạn nên theo dõi và những việc cần làm nếu bạn mắc phải các triệu chứng hoặc vấn đề đó
• Đảm bảo rằng bạn biết khi nào bạn nên quay lại để kiểm tra. Giữ tất cả các cuộc hẹn thăm khám hoặc xét nghiệm của nhà cung cấp.

Tôi có thể làm gì để phòng tránh bệnh nghẽn động mạch ngoại biên?

Bạn có thể phòng tránh bệnh này bằng lối sống lành mạnh cho tim:

• Kiểm tra thường xuyên huyết áp, lượng đường trong máu và mức cholesterol. Đảm bảo bạn biết phải làm gì để giữ các chỉ số này ở mức khỏe mạnh.
• Chăm sóc sức khỏe của bạn. Cố gắng ngủ ít nhất 7 đến 9 tiếng mỗi đêm. Thực hiện chế độ ăn uống lành mạnh và cố gắng duy trì cân nặng hợp lý. Nếu bạn hút thuốc, cố gắng bỏ thuốc. Nếu bạn muốn uống rượu, hãy hỏi nhà cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe về lượng rượu an toàn mà bạn có thể uống. Hãy học cách kiểm soát căng thẳng. Tập thể dục theo các hướng dẫn của nhà cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe của bạn.

Trao đổi với nhà cung cấp dịch vụ y tế về tiền sử y tế của cá nhân và gia đình bạn cùng thói quen sống của bạn. Điều này sẽ giúp bạn biết được những việc bạn cần làm để giảm nguy cơ mắc bệnh nghẽn động mạch ngoại biên.