Atake sa Puso

________________________________________________________________________

MGA PINAKAMAHALAGANG PUNTO

• Nangyayari ang isang atake sa puso kapag biglaang hindi makarating ang dugo at oksehena sa kalamnan ng puso. Nagiging sanhi ito ng pinsala sa iyong puso.
• Ang mga atake sa puso ay kinakailangan ng madaliang paggagamot sa ospital. Maaaring kailanganin mo ng gamot o operasyon kapag inatake ka sa puso.
• Ang pagsunod sa isang malusog sa pusong pamumuhay ay maaaring makatulong sa paggamot o pag-iwas sa atake sa puso. Halimbawa, kumain ng malusog na diyeta, ehersisyo, at huwag manigarilyo.

________________________________________________________________________

Ano ang isang atake sa puso?

Nangyayari ang isang atake sa puso kapag biglaang naharangan ang daloy ng dugo sa bahagi ng puso. Kapag hindi maabot ng dugo at oxygen ang kalamnan ng puso. Nasisira ang kalamnan. Kung mabarahan nang napakatagal ang daloy ng dugo, namamatay ang kalamnan ng puso. Kapag namatay ang kalamnan, hindi makakapagbomba ng dugo nang mabuti ang puso papunta sa natitirang bahagi ng katawan tulad ng dapat na ginagawa nito. Ang sobrang pinsala sa puso ay maaaring maging sanhi ng pagkamatay.

Ang isang atake sa puso ay tinatawag din na myocardial infarction, o MI.

Ano ang sanhi?

Ang mga atake sa puso ay sanhi ng problema sa mga blood vessel na naghahatid ng dugo at oxygen sa kalamnan ng puso. Ang blood vessel na ito ay tinatawag na mga coronary artery.

Ang matatabang deposito na tinatawag na plaque ay maaaring mamuo sa mga coronary artery at gawing mas makipot ang mga iyon. Binabawasan ng pagkikipot ang daloy ng dugo papunta sa puso. Ang plaque ay maaaring sapilitang bumuka at maging sanhi ng pamumuo sa blood vessel. Ang maliliit na piraso ng plaque ay maaring masira mula sa dingding ng blood vessel at ganap na mabarahan ng mas maliit na blood vessel.

Ang sakit sa puso ay maaaring mangyari kapag kinailangan ng kalamnan ng puso nang maraming oxygen kaysa sa naibibigay ng mga blood vessel. Maaaring mangyari ito, bilang halimbawa, sa oras ng mabigat na ehersisyo tulad ng pagpapala ng snow, o sa biglang pagtaas sa presyon ng dugo.

Minsan ang isang atake sa puso ay sanhi ng isang pasma. Ang isang pasma ay biglaan at pansamantalang pagkipot ng maliit na bahagi ng artery na naghahatid ng dugo sa puso. Ang pasma ay maaaring maging sanhi ng paninigarilyo o mga droga tulad ng cocaine.

Ang mga dahilan ng peligro sa isang atake sa puso ay kabilang ang:

• Paninigarilyo
• History ng pamilya ng atake sa puso
• Diabetes
• Sobrang timbang
• Mataas na presyon ng dugo
• Mataas na "masamang" (LDL) cholesterol o mababa "mabuting" (HDL) na cholesterol
• Stress
• Isang uri ng pamumuhay na hindi gaanong kasama ang pisikal na aktibidad

Mas malamang ka na magkaroon ng atake sa puso habang tumatanda ka. Ang kapwa kalalakihan at kababaihan ay maaaring magkaroon ng mga atake sa puso, ngunit ang mga ito ay mas malamang na mangyari sa mas batang edad sa kalalakihan kaysa sa kababaihan. Ang mga hormone ng babae ay mukhang nakakatulong protektahan ang kababaihan hanggang sa mag-menopause, kapag hindi na gaanong gumagawa ng mga hormone ito.

Ano ang mga sintomas?

Hindi lahat ng tao ay may parehong mga sintomas. Ang mga senyales ng isang atake sa puso ay maaaring isa o higit pa sa sumusunod:

• Pananakit ng dibdib o presyon, pamimisil, o kapunuan sa gitna ng iyong dibdib na tumatagal nang higit sa ilang minuto, o nawawala at bumabalik (maaaring pakiramdam ay impatso o heartburn)
• Pananakit o kahirapan sa isa o parehong kamay o balikat, o sa iyong likod, leeg, panga, o sikmura
• Kahirapan sa paghinga
• Pagsisimula sa pagpapawis nang walang alam na dahilan
• Kung inreseta ng iyong provider ang nitroglycerin para sa angina, hindi mawawala ang sakit pagkatapos gamitin ang iyong nitroglycerin tulad ng itinuturo

Kasama ng mga sintomas na ito, maaari ka rin makaramdam ng sobrang kapaguran, pagkahimatay, o pakiramdam na nasusuka. Sa malalalang kaso, maaaring mangyari ang biglaang pagkamatay.

Tawagan ang 911 para sa agad na tulong na emergency kung may mga sintomas ka ng pag-atake sa puso. Huwag ipagmaneho ang iyong sarili papunta sa ospital. Ang madaliang emergency na pangangalaga ay nakakabuti sa iyong mga tsansang makaligtas at maaaring makatulong maiwasan ang pinsala sa iyong puso.

Papaano itong sinusuri?

Tatanungin ng iyong healthcare provider ang tungkol sa iyong mga sintomas at iyong medikal na history at eeksaminin ka. Maaari kang magkaroon ng mangilan-ngilang pagsusuri, na maaaring kasama ang:

• ECG (na tinatawag din ng isang EKG), na sinusukat at nirerekord ang pintig ng iyong puso
• Mga pagsusuri ng dugo
• Isang X-ray sa dibdib
• Echocardiogram, na gumagamit ng mga sound wave (ultrasound) para makita kung gaaano kainam bumomba ang kalamnan ng iyong puso
• Angiogram, na gumagamit ng dye na ininiksyon sa ugat at mga X-ray para humanap ng pagkikipot o mga pagbabara ng mga blood vessel
• Ehersisyo na pagsusuri ng stress, na isang ECG na isinasagawa habang nage-ehersisyo ka

Papaano itong ginagamot?

Ang mga atake sa puso ay kinakailangan ng madaliang paggagamot sa ospital.

Maaari kang makatanggap ng mga gamot para:

• Durugin ang mga pamumuo ng dugo
• Pakalmahin ang mga blood vessel
• Mas pagbabain ang presyon ng dugo
• Pababain ang cholesterol
• Lunasan ang pananakit ng dibdib

Maaaring kailanganin mo ng operasyon para mabuksan o i-bypass ang mga nabarahang blood vessel.

Maaari kang manatili sa ospital nang mangilan-ngilang araw. Sa bahagi ng panahon na iyon, maaaring ikaw ay nasa isang intensive care unit.

Papaano kong pangangalagaan ang sarili ko?

Sundin ang plano ng paggagamot na inirerekumenda ng iyong provider.

Pagkatapos ng atake sa puso, maaaring kailanganin mong magsimula ng programa ng rehabilitasyon para tulungan kang makabawi at makaangkop sa mga problemang sanhi ng atake sa puso. Ang mga programa ng rehab para sa puso ay pinababa ang peligro ng pagkamatay pagkatapos ng mga atake sa puso. Kabilang sa rehab para sa puso ang programa ng ehersisyo na dahan-dahang tinataas at ginagabayan ng isang dalubhasa sa healthcare na sinanay sa mga programa sa pagpapalusog-ng-puso. Matututunan mo rin ang tungkol sa diyeta at iba pang paraan para pabutihin ang iyong kalusugan at tulungang maiwasan ang isa pang atake sa puso.

Tanungin ang iyong provider.

• Papaano at kailan mo malalaman ang mga resulta ng iyong pagsusuri
• Kung may mga aktibidad na dapat mong iwasan, at kung kailan ka makakabalik sa iyong mga normal na aktibidad
• Papaanong pangalagaan ang iyong sarili sa bahay
• Anong mga sintomas o problema ang dapat mong subaybayan at ano ang gagawin kung magkakaroon ka ng mga ito

Siguruhin na alam mo kung kailan ka dapat bumalik para sa isang checkup. Puntahan ang lahat ng appointment para sa pagpapatingin o eksaminasyon ng provider.

Papaano akong makakatulong iwasan ang atake sa puso?

Ang ilang peligro sa isang atake sa puso ay hindi mapipigilan, tulad ng edad, lahi, at history ng pamilya. Ang iba pang leligro, tulad ng mataas na presyon ng dugo, mataas na cholesterol, diabetes, at sakit sa puso ay makokontol sa tulong ng iyong healthcare provider. Makatutulong din ang mga pagbabago sa istilo ng pamumuhay na maiwasan ang isang atake sa puso:

• Huwag manigarilyo.
• Magbawas ng timbang kung kailangan mo at magpanatili ng malusog na timbang.
• Maging pisikal na aktibo.
• Bawasan ang stress.
• Kumain ng malusog na diyeta.
• Limitahan ang paggamit ng alcoho.

Makakakuha ka ng mas maraming impormasyon sa:

• American Heart Association
  800-242-8721
  http://www.heart.org/HEARTORG/